Zvanična Moskva, ovog puta u liku portparolke ministarstva spoljnih poslova Marije Zaharove, opet se obrušila na Crnogorsku pravoslavnu crkvu, sada je optužujući da uz podršku Sjedinjenih Američkih Država narušava jedinstvo pravoslavnog svijeta, pri tome navodeći da je „raskolnička CPC u suštini marginalna nevladina organizacija koju ne priznaje nijedna kanonska pomjesna pravoslavna crkva i koja nema značajniju podršku građana“.
Zaharova je u petak stala u odbranu Crkve Srbije i poručila da „destruktivne snage predvođene SAD već odavno rade na cijepanju pravoslavlja u svijetu, a pravoslavni svijet je danas njihov neprijatelj broj jedan“.
Ordinarne neistine
Rekla je i da su izjave britanske poslanice Ališe Kerns koja je upozorila da Crkva Srbije švercuje oružje na Kosovu „gruba laž i neosnovan pokušaj klevetanja“.
“Pomenutoj dami, portparolki ministarstva jedne velike zemlje (koja je, istina, zagazila u agresiju i zločin), ne priliči da u raspravi sa britanskom parlamentarkom Ališom Kerns bude i portparolka pravoslavne crkve Srbije i njenih političkih i crkvenih krugova u Crnoj Gori. Ne znam koliko je gospođa Kerns utemeljila optužbe da Crkva Srbije švercuje oružje na Kosovu, i koliko je gospođa Zaharova u pravu da je ta optužba „gruba laž i neosnovan pokušaj klevetanja SPC“. Ali znam dvije stvari. Da se najviše laže prije izbora, tokom rata i poslije lova. Ovaj drugi uslov za laž je, nesrećnim ratom Rusije u Ukrajini, dobrano ispunjen”, istakao je za Pobjedu prof. dr Ilija Vujošević.
Kategoričan je da je „izjava gospođe Zaharove oko Crnogorske pravoslavne crkve ordirnarna neistina“. Podsjećajući na petstogodišnju istoriju Crnogorske pravoslavne crkve, on ocjenjuje da Zaharova ovakvim izjavama „vrijeđa naš Ustav u pogledu zagarantovanih ljudskih prava u vezi sa vjerskim zajednicama“.
“I što je u svemu najgore, u funkciji je preusmjeravanja ratne propagande, ni manje ni više nego na „raskolničku“ Crnogorsku pravoslavnu crkvu, koja je, kako reče, „u suštini marginalna nevladina organizacija“. A da pritom „njenu ulogu vještački naduvavaju sile koje nastoje da naruše jedinstvo pravoslavnog svijeta“. A kako može, pa i da hoće tako „marginalna nevladina organizacija“ narušavati jedinstvo pravoslavnog svijeta? I koje je to sile podržavaju? Možda SAD koje su sve vrijeme, svih ovih godina podržavale Crkvu Srbije? Zaista genijalni zaključak”, naglasio je profesor Vujošević.
Pravi „razbijači“ pravoslavlja, ističe on, upravo su RPC i njoj bliska SPC.
“Zar nije Ruska pravoslavna crkva, sa najmanje 150 miliona vjernika širom svijeta, raskidom sa Vaseljenskom patrijaršijom zbog crkve u Ukrajini, izazvala raskol u pravoslavlju”, dodaje on.
Kaže da izjava Zaharove „nije dostojna ozbiljnog komentara, ali, ipak, radi crnogorske javnosti treba, koliko je moguće, kratko osvijetliti njen smisao“.
“U dilemi da li se obazirati na ovu i bilo čiju drugu nebuloznu i, pritom, zlonamjernu izjavu treba poslušati mudri savjet Fjodora Dostojevskog: „Ako na svom putu do cilja budeš zastajkivao da kamenom gađaš svakog psa koji na tebe zalaje, nikad nećeš stići do cilja“. Vjerovaću da je pomenutoj gospođi sa moskovskog Smolensko-Senija trga 32/34 ova mudra misao dobro poznata”, rekao je naš sagovornik.
A Zaharova je, osvrćući se na dešavanja u Ukrajini, u petak naglasila i da to „što je vaseljenski patrijarh Vartolomej priznao ukrajinske ‘raskolnike’ koji vrše teror nad kanonskom Ukrajinskom pravoslavnom crkvom, izgleda ne da mira i drugim samoproglašenim crkvama, među kojima su takozvani sveštenici iz Hrvatske i Crne Gore“.
“Po strani to što gospođa Zaharova napada vaseljenskog patrijarha Vartolomeja zbog priznanja ukrajinskih „raskolnika“, (a koji put ne zaobiđe ni rimskog papu), još je impresivnija njena nedavna grozomorna (zamalo rekoh – holodomorna) izjava da je Ukrajina spremna trgovati organima svojih ljudi za zapadnu vojnu pomoć”, podsjetio je naš sagovornik.
Konstatuje da Zaharova, zbog ovakve ratne propagande, „'uživa’ oštre lične sankcije EU, Australije i Japana“.
“Najzad, neđe mogu razumjeti poziciju gospođe Zaharove koja se u ovoj političkoj i ratnoj agoniji Rusije mora iz sata u sat oglašavati poput švajcarskog sata sa kukavicom”, zaključio je profesor Vujošević.
Zvaničan stav
Ni za istoričara Novaka Adžića ocjene Zaharove nijesu neočekivane, jer se, kako kaže, ruska imperijalistička politika vjekovima ogledala i u crkvenoj ekspanzionističkoj sferi ruskog uticaja i pretenzija da Ruska pravoslavna crkva (Moskovska patrijaršija ustanovljena ponovo nakon boljševičke revolucije u Rusiji 1917) postane hegemona crkva u pravoslavlju i da svojoj volji potčini autokefalne pravoslavne crkve u drugim nezavisnim državama i učini ih od nje zavisnim na razne načine.
“Izjava portparolke ruskog MIP-a Marije Zaharove je zvaničan stav kako ruske državne, tako i njene crkvene politike i ona jasno oslikava unakaženo lice ruskog putinovskog agresivnog ratnog imperijalizma”, kategoričan je Adžić.
Crnogorska pravoslavna crkva, naglašava on, bila je vjekovima autokefalna i kao takva bila nekad priznata od svih autokefalnih crkava – od Carigradske, Aleksandrijske, Antiohijske, Jerusalimske, Grčke, Rumunske, Bugarske, Srpske i naravno Ruske pravoslavne crkve.
“Stoga bi bilo poželjno da Zaharova o tome makar nešto pročita i nauči iz istorijskih izvora, dokumenata i literature, makar iz onih koji su ruskog porijekla, jer su joj dostupni, a ne da iznosi bedastoće i laži koje je iznijela u izjavi. Ona zastupa maligni velikoruski politički i ekspanzionistički projekat, te zato promoviše interese Crkve Srbije, koja ima destruktivni uticaj ne samo u Crnoj Gori, već i u Bosni i Hercegovini i uopšte u regionu”, ističe Adžić.
Crnogorska pravoslavna crkva, ističe on, nije nevladina organizacija, već je registrovana, kao i druge crkve i vjerske zajednice, po Zakonu koji reguliše status vjerskih organizacija u državi Crnoj Gori.
Putinov instrument
Dodaje da je Ruska pravoslavna crkva kroz istoriju bila i najčešće sredstvo ostvarivanja velikoruske osvajačke i asimilatorske politike.
“Tako je i danas Moskovska patrijaršija, na čelu sa patrijarhom Kirilom, apologeta zločinačke Putinove ratne agresije na Ukrajinu i sve radi da bi pokušala osporiti kanonsku autokefalnost koju je od Carigradske patrijaršije stekla Pravoslavna crkva u Ukrajini. Ali, na sreću, ne uspijeva u tome. Zato ruski državno-politički vrh hajka na carigradskog patrijarha, koji je regularno izdao tomos o autokefalnosti Pravoslavne crkve u Ukrajini, koja je izvan uticaja Moskovskog patrijarhata”, objašnjava on.
U principu, dodaje on, danas, a tako je bilo i ranije, Ruska pravoslavna crkva je instrument u rukama ruske državne vlasti, koja je koristi za svoje ciljeve.
“Tako je bilo i u doba Sovjetskog saveza, naročito u staljinističkoj eri, a i u poststaljinističkom periodu, kada je NKVD/KGB postavljao patrijarhe ili druge ključne episkope na položaje i koji su bili njihov politički instrument i antena i „misionari“ u crkveno-ideološkoj i političkoj sferi. I danas je u Putinovoj eri u suštini isto”, naglašava Adžić.
Ruska državna politika, kako kaže, preko Ruske pravoslavne crkve želi da ostvari ili proširi svoj imperijalni uticaj na Balkanu.
“To ona radi preko Crkve Srbije koja se formalno zove Srpska pravoslavna crkva, a koja je dominantno pod uticajem ili u prevlasti Moskovskog patrijarhata ili njena ispostava. Crkva Srbije kao instrument velikosrpske i velikoruske ideologije i politike nastoji, između ostalog, da potpuno ili primarno potčini svojoj vlasti i moći i interesima državne vrhuške u Srbiji, a time posredno i u Rusiji, prostor države Crne Gore, kao i da proširi svoj uticaj u regionu. Uvijek kad se Crna Gora okretala prema Zapadu kroz povijest ili nastojala to da uradi ruska državna politika je bila protiv toga i to je svim silama sprečavala”, podsjeća Adžić.
Rusija je, prema njegovim riječima, oduvijek željela da Crnu Goru učini svojim dominionom, da je pretvori u svoju balkansku guberniju.
“Kad joj Crna Gora i Crnogorci ne trebaju za njene interese, ona se njih kroz istoriju lako i brzo odricala”, naglašava on.
Podsjeća da se Rusija saglasila da Boka Kotorska pripadne Napoleonovoj Francuskoj, potpisujući sa njom mir u Tilzitu 1807, kao i da je prihvatila da Boka Kotorska, nakon oslobođenja i Crnogorsko-bokeške skupštine o ujedinjenu Boke sa Crnom Gorom 1813, pripadne Austriji, što je uradio ruski car Aleksandar I potpisujući odredbe Pariskog mira maja 1814. godine, što je potvrđeno i na Bečkom kongresu (1814-1815).
Na Pariskom kongresu 1856. godine, navodi istoričar Adžić, Rusija je odbila da prizna nezavisnost Crne Gore i njen delegat se saglasio sa stavom osmanskog delegata po pitanju statusa Crne Gore.
“Od 1903. pa do 1917. državna politika carske Rusije podržavala je, objektivno, planove za uništenje nezavisne crnogorske države i njeno prisajedinjenje, aneksiju Kraljevini Srbiji”, podsjeća Adžić.
To je, kaže on, naročito došlo do izražaja u Prvom svjetskom ratu, kada je, zahvaljujući ruskom pritisku i odedbama jedne ranije izuzetno nepovoljne i štetne vojne konvencije između Rusije i Crne Gore po crnogorske interese, kralj Nikola bio de facto prinuđen da komandu nad crnogorskom vojskom u ratu prepušti srpskim oficirima koji su je po nalogu srpske vlade i dvora i doveli do sloma.
Mitropolit Mihailo: Zaharova nema pojma što je pravoslavlje
Poglavar Crnogorske pravoslavne crkve arhiepiskop cetinjski i mitropolit crnogorski Mihailo ocijenio je u izjavi za Pobjedu da „Marija Zaharova nema pojma što je pravoslavlje, što je katolicizam, ne zna suštinu ni hrišćanstva ni pravoslavlja“.
Podsjeća da je Pravoslavnu crkvu Ukrajine priznala Carigradska patrijaršija i ističe da njenu autonomiju i kanonski status ne može više niko da dovodi u pitanje.
“Crnogorska pravoslavna crkva bila je autokefalna sve do 1920. godine i žao mi je što gđa. Zaharova to ne zna… Istočna pravoslavna crkva, pa čak i Ruska pravoslavna crkva, priznaju, CPC”, kategoričan je mitroplit.
Devedesetih godina prošlog vijeka, podsjeća on, početkom građanskog rata u bivšoj SFRJ, „SPC je od Ruske patrijaršije tražila da ne prizna obnovljenu CPC, koja je bila već priznata i nalazi se u diptihu Carigradske patrijaršije“.
Jovanović: Kremlj podgrijava strahove Crkve Srbije, kako bi oslabio Vaseljensku patrijaršiju
Publicista Vladimir Jovanović za Pobjedu ocjenjuje da je izjava portparolke ruskog ministarstva vanjskih poslova Marije Zaharove, u kojoj se u petak obrušila na Crnogorsku pravoslavnu crkvu, samo jedna od brojnih sličnih koje stižu iz Moskve.
“Kremlj podgrijava strahove Crkve Srbije da će Vaseljenska patrijaršija u jednom momentu otpočeti arbitriranje u raspletu crkvenoga pitanja u Crnoj Gori. Sadašnje stanje je neodrživo, jer se iz Srbije, preko ogranka, eparhije crnogorsko-primorske, upravlja, tačnije manipuliše crkvenim poslovima u Crnoj Gori. To je nesaglasno s kanonima Istočno-pravoslavne crkve i novim realnostima da je Crna Gora obnovila nezavisnost i da ima tradiciju autokefalne crkve”, naglašava Jovanović.
U osnovi konflikta Moskve i Carigrada, objašnjava on, je Ukrajina.
“Analogija s otvorenim crkvenim pitanjem u Crnoj Gori, između ostaloga, privukla je Srbe da postanu Rusima saveznici protiv Vaseljenske patrijaršije, iako im je ona, kao i svim pravoslavnim slovenskim narodima, uključujući i Crnogorce – ,,Majka-Crkva“”, dodaje naš sagovornik.
Tokom tri posljednje decenije, kaže Jovanović, Kremlj i Moskovska patrijaršija konfabuliraju istoriju rusko-crnogorskih crkvenih veza.
“To je bogato nasljeđe odnosa dvije autokefalne crkve, Ruske i Crnogorske. Iako je i u epohi Ruske carevine pod snažnim uticajem državnih vlasti, tamošnja crkva nikada nije pokušavala da ruši kanonski poredak. Takva nastojanja počinju od 1943, kada je Staljin u Moskvi obnovio patrijaršiju. Cilj je da se Vaseljenskoj patrijaršiji ospore ili oduzmu drevni prerogativi Novog Rima, a Moskva uspostavi kao novi centar Istočno-pravoslavne crkve – „Treći Rim“”, naglašava on.
Rusi, prema njegovim riječima, podržavaju Srbe u kampanji „ne damo svetinje“ u Crnoj Gori.
“No, zašto su se Srbi svoje politike „ne damo svetinje“, nakon pet decenija, naprasno odrekli u Makedoniji? Crkva Srbije time ostaje bez iole razumnog odgovora: ako može autokefalija za Makedoniju, zašto ne može i za Crnu Goru! Rusi su Srbe nagovorili da Makedoncima daju „tomos o autokefaliji“, jer je Moskvi potrebno da „legalizuje“ takvu necrkvenu praksu, samo da bi se osporili prerogativi Vaseljenske patrijaršije – koja jedina ima sveštenu praksu da tomosom odobrava nove autokefalne jurisdikcije”, uvjeren je Jovanović.
Komentarišući poruku Zaharove da je CPC nevladina organizacija, Jovanović ističe da je provjerljivo da CPC nikad nije bila nevladina organizacija.
“Od 2000. godine je registrovana u skladu s važećim Zakonom o pravnom položaju vjerskih zajednica, za razliku od Crkve Srbije, koja je kod nas registrovana tek 2021”, podsjeća on.
Ako je CPC bez značajnije uloge, kako je to rekla Zaharova, te da njen značaj „naduvavaju sile koje nastoje da naruše jedinstvo pravoslavnog svijeta“, Jovanović pita „ako zaista tako stoje stvari, zbog čega se Kremlj svako malo bavi Crnogorskom pravoslavnom crkvom“?!
Kategoričan je i da je besmislica Kremlja poruka Zaharove da „destruktivne snage predvođene SAD već odavno rade na cijepanju pravoslavlja u svijetu“.
“I to ne samo jer mnoge pravoslavne jurisdikcije nesmetano postoje i djeluju na teritoriji SAD – uključujući rusku i srpsku – potpuno ravnopravno s drugim vjerskim zajednicama. Za razliku od SAD, Putinova Rusija je u krvavim oružanim agresijama napala dvije pravoslavne nacije, Gruzine i Ukrajince, djelimično okupiravši njihove države. Pet pravoslavnih nacija – Grci, Rumuni, Bugari, Crnogorci, Makedonci – dio su NATO; sumnjam da bi to mogle biti bez američkoga blagoslova”, zaključio je Jovanović.
Rusija je, kroz istoriju, bila protiv Crne Gore
Istoričar Novak Adžić objašnjava da su rusko-crnogorski odnosi kroz istoriju bili veoma kontroverzni, kako u politici, tako i između dvije crkve.
“Ruska pravoslavna crkva odnosno, Petrogradska mitropolija u doba dinastije Romanov u Rusiji priznavala je autokefalnost Crnogorske pravoslavne crkve i o tome postoje mnogobrojni istorijski izvori, naročito iz 19. i iz prve dvije decenije 20. vijeka. Međutim, ruska država, uz podršku Ruske crkve, pokušala je da svrgne mitropolita Crnogorske crkve Petra I Petrovića Njegoša sa položaja njenog poglavara, da ga otme i pošalje u progonstvo u Sibir i na njegovo mjesto postavi svoju marionetu. Ali Crnogorci su tada odlučno stali u odbranu svog mitropolita i glavari Crne Gore odbili su zahtjeve i pretenzije Sinoda Ruske crkve 1804. godine, navodeći da nadležnosti njegove ne prelaze granice ruske države i da nemaju domašaja i značenja za Crnu Goru”, ističe Adžić.
Ruska državna i crkvena vlast, dodaje naš sagovornik, nije dopuštila Petru I Petroviću Njegošu da se zavladiči, hirotoniše u Rusiji i čak ga je uhapsila i protjerala iz Rusije 1785. godine, itd…
“Što se ruske politike prema Crnoj Gori kroz istoriju tiče treba znati da je ona često u odsudnim momentima bila protiv vitalnih državnih i nacionalnih interesa Crne Gore i da je Crnu Goru i Crnogorce često zloupotrebljavala da ratuju za njene interese na Balkanu, da bi Crnu Goru nakon toga ostavila na cjedilu. Po ruskom vladajućem modelu, Crna Gora i Crnogorci treba da postoje samo ako bi bili u funkciji ruskih državno-političkih, ekonomskih i geostrateških interesa. Oni su zamišljali i jedino uglavnom prihvatali Crnu Goru kao državu, ako bi nad njom mogli držati svoj faktički protektorat i ostvarivati premoć u njoj”, kategoričan je Adžić.
Prema njegovim riječima ruska državna politika bila je usmjerena i protiv knjaza Danila Petrovića Njegoša i njena diplomatsko-špijunska služba na čelu sa njenim konzulom u Dubrovniku, Stremauhovom je radila na njegovom svrgavanju sa crnogorskog prijestola, sa ciljem da se ruski eksponenti instaliraju na vlast u Crnoj Gori.
“Valja znati i tu činjenicu. Kao što je jasno da je ruska politika organizovala, preko svojih agenata i poklisara, pokušaj prevrata u Crnoj Gori, odnosno, puča 2016. koji je razotkriven na vrijeme i na sreću spriječen. Njena destrukcija nema granica i skrupula”, izričit je Adžić.
Nikolaidis: SPC, danas je, u simboličkom smislu, ono što je JNA za Miloševića bila 1991.
Crnogorski pisac i kolumnista Andrej Nikolaidis kazao je u intervjuu za Geopost da su optužbe u slučaju Crkve Srbije koje dolaze sa visoke adrese – vrlo ozbiljne i da je očito da britanska poslanica zna što priča.
“Pomenuli ste Skaj aplikaciju u presretnutnom razgovoru gdje je jasno saopšteno da SPC učestvuje u švercu i distribuciji oružja po Crnoj Gori koristeći sveštenstvo i vlastite manastire. Ukoliko je to bilo tačno u Crnoj Gori, a po svemu sudeći jeste, zašto ne bi bilo tačno i na Kosovu”, rekao je Nikolaidis.
On smatra da je SPC, danas, u simboličkom smislu, ono što je JNA za (Slobodana) Miloševića bila 1991.
“Osnovno sredstvo prekograničnog uticaja. Danas je taj uticaj drugačiji on je više „soft power“ uticaj nego što je bio onda, ali je osnovni cilj, osnovni smjer, tog uticaja koji se ovoga puta srećom ostvaruje manje violentnim ciljevima praktično isti – a to je stvaranje „velike Srbije“”, kazao je Nikolaidis.
izvor: Pobjeda
foto: UGC
