Promocija drame prof. dr Sonje Tomović Šundić, održana u prisustvu princa Nikole Petrovića Njegoša, izazvala je veliko interesovanje i prije uprizorenja u teatru, a sudeći po broju onih koji su došli da čuju više o Kostadinu Suli Radovom Raduloviću (oko 1790 – 1872), jednom od crnogorskih prvaka 19. vijeka, kapetanu, pametaru, kojeg mnogi nazivaju i crnogrskim Sokratom, a koji je imao prilike da bude svjedokom i sudionikom događaja za vrijeme vladavine Svetog Petra Cetinjskog, Njegoša, knjaza Danila i knjaza i kralja Nikole.
Kako je navela Suzana Popović iz MSUCG ova drama dr Tomović Šundić poziva na razmišljanje o temeljnim vrlinama koje čine čovjekov život smislenim i vrijednim.
– Kroz lik Sule Radova drama podsjeća na vječne principe mudrosti, hrabrosti, čojstva i moralnosti koje su, iako rijetke, temeljne za istinsko ljudsko postojanje. Sula predstavlja arhetip mudraca čiji je život prožet istinom i pravdom, koji se ne povinuje vanjskim okolnostima, već ostaje vjeran unutrašnjoj istini koja je nepogrešiva i nepromjenjiva – rekla je Popović. Sula je, dodala je ona, simbol onog što je trajno vrijedno, “svjetionik u moru nesigurnosti”, koji kao pravi mudrac bekompromisno ostaje vjeran svojim etičkim postulatima.
Sula Radov kao parametar za ostatak naroda
Prisutnima se na kraju obratila dr Tomović Šundić, pojašnjavajući razloge za pisanje ove drame u čijem centru je izuzetna ličnost Sule Radova, a koji je bio u kontaktu s jednom izuzetnom vladarskom porodicom.
– Sula Radov je izuzetna, markantna ličnost, impozantna figura u istoriji Crne Gore. To su one ličnosti kroz koje progovara vrijeme, epoha, progovara narod. Sve ono što se taložilo vjekovima, ono iskustvo koje je bilo neizrecivo pronađe pojedince, mudrace koji govore jezikom naroda, jezikom velikog iskustva, jezikom suštinsih pojmova i pojava, istina koje su univerzalne koje su važne ne samo za njegovo, već za sva vremena, koje su svevremene. Sula Radov pripada redu takvih mudraca – rekla je dr Tomović Šundić, naglašavajući da je Sula Radov istinski pametar kojeg su njegovi savremenici doživljavali i poštovali kao mjeru ponašanja, čija riječ je bila zakon.Zato je, kaže, dramskim sredstvima pokušala osvijetliti odnos između vlasti i pojedinca.
Predsjednik Skupštine Fondacije “Sula Radov” prof. dr Branislav Radulović ovom prilikom osvrnuo se i na društvenu ulogu Sule Radova u istoriji Crne Gore, naglađavajući da je Sula u narodu ostao zapamćen ne samo kao mudrac, već i kao narodni sudija čije su presude bile pravične, oštre, jezgrovito sročene štiteći nedužne i osuđujući one koji rade nepočinstva. Napominje da njegova misao ipak nije dovoljno izučena i vrednovana. Zato, dodaje, raduje objavljivanje ove drame zasnovane na istoriji.
– Dramski likovi su karakterno iznijansirani, postavljeni u logične međusobne odnose, čime se na duhovit, ponekad sarkastičan način ocrtava mentalitetska matrica ponašanja u ondašnjoj Crnoj Gori, prevladavajuća politička kultura i odnos između vlasti i pojedinca – navodi dr Radulović, dodajući da autorka “vješto i hrabro, i znalački kombinuje istorijske činjenice i autorsku kreaciju”. To ovu dramu, dodaje on, čini sadržajnim čitanjem jednog vremena i jednog mudraca u tom vremenu, izrazivši nadu da će drama ubrzo biti inscenirana.
Prvak Crnogorskog narodnog pozorišta Slobodan Marunović čitao je dijelove drame dr Tomović Šundić navodeći da ova drama u 13 slika jedna od najkonzistentnijih i najživotnijih, a što je čini preporučljivom i za pozorište. Ujedno, da je Sula prikazan na ovaj način pravo otkriće za njega.
