Jedina zvanična zastava u Crnoj Gori, koja ima utemeljenje u državotvornoj tradiciji, upravo je današnja zvanična zastava Crne Gore. Današnji ruski ekspanzionizam ponovo pokušava da nametne svoju simboliku. Zato je borba za vlastite simbole i zastave dio većeg otpora prema utapanju u različite svjetove i omogućavanje sopstvenog samostalnog bivstvovanja.
Zastava je oduvijek bila jedan od najvažnijih simbola države, naroda, plemena. Još od najstarijih vremena zmija kao ilirski totem bila je simbol ovog prostora, sve dok ga nije zamijenio rimski orao u sukobu epskih razmjera. Na njega su se nadovezali Vizantinci, uvodeći dvoglavog orla, kao simbol objedinjene svjetovne i duhovne vlasti. Njen primjer slijedile su slovenske srednjovjekovne države, pa tako i Crnojevići, posljednji feudalni gospodari Zete.
Veliki dio svoje borbe za slobodu Crnogorci su proveli pod stegom Venecije, skoro jedinog saveznika u borbi protiv Osmanskog carstva, pa su mnoga crnogorska plemena isticala zastavu Sv. Marka kao simbol pripadnosti i savezništva sa Mlecima. Međutim, razvojem svijesti o nacionalnom oslobođenju i podizanjem prvih institucija moderne države u Crnoj Gori počinju da se javljaju sopstvene zastave.
Samim tim, među Crnogorcima počinju da se javljaju barjaktari, kao dio vojske i bivaju posebno cijenjeni u narodu, a uvodi se alaj barjak, kao državna zastava. Prema podacima o ovim zastavama, vidimo da je državni steg na sebi imao simbol krsta na koplju, a pored njega bilo je bijelo polje sa crvenim porubom.
U doba vladika Petra I i Petra II, prema śedočenjima stranih putopisaca, postoji zastava sa crvenim krstom na bijelom polju, koja simbolizuje teokratski sistem vladavine u zemlji. Novi momenat u razvoju crnogorske zastave nastupa sa revolucionarnim pokretom „Proljećem naroda“ 1848. godine. Sa pokretom panslavizma i prvog njihovog kongresa u Pragu usvaja se zastava trobojka, crvena, plava i bijela, kao izraz građanskih revolucija u skladu sa drugim narodima Zapadne Evrope. U Crnoj Gori, pod uticajem panslovenske ideje, usvaja se ova zastava kao narodna.
No, Njegoš ostaje oprezan u svojoj politici prema panslavizmu, pa time i prema njegovim simbolima. I pored pokušaja izvanjaca da ga dalje uvuku u pokret, uviđa da se iza te ideje krije politika ruskog imperijalizma, koja ima za cilj da potčini sebi druge slovenske narode. Kako to sam Vladika Rade saopštava u jednom pismu: „Naše stvari svekolike imaju veliku glavu, a slabe noge, te ne mogu opstati, pa ja se i tom društvu bojim da ne pođe tragom za praškijem… Oni su podobni paščetu jerbo se pašče trza da dobije slobodu, no kako istu dobije nanovo k verigama trči da ga svežu.“
Stoga, ne dolazi do promjene državne zastave, već se trobojka spušta na niži rang, da bi označila generalnu pripadnost jednoj političkoj struji koju je Crna Gora prisiljena da zastupa zbog ruskog pokroviteljstva. Dolaskom knjaza Danila na vlast, državni simboli se neće mijenjati. Alaj barjak nastavlja da bude crveni krst na bijelom polju, po čemu će se i izvesti naziv „krstonosna vojska“ od 1854.
Ipak, pred Bitku na Grahovcu 1858. dolazi do promjene i uvođenja novog alaj barjaka: crveno polje sa zlatnim obrubom i dvoglavim orlom u poletu, koje će postati i državna i dinastička zastava. Pored ovog, državnog simbola, u Crnoj Gori u upotrebi su i druge zastave. Krstaš barjak kao stotinaška zastava biće proslavljen u Bici na Vučijem Dolu. Paralelno postoji i trobojka kao civilna zastava, ali nezvanična, ali nije siguran raspored boja na njoj.
Dobijanjem nezavisnosti na Berlinskom kongresu 1878, dolazi do zvaničnog uspostavljanja državnih simbola u Crnoj Gori. Državna zastava ostaje alaj barjak sa dvoglavim orlom u sredini sa inicijalima knjaza Nikole i zlatnim resama. Zatim vojni barjak, bijeli krst na crvenom polju i u krstu su ispisani vladarevi inicijali N. I. Po prvi put se uvodi crnogorska pomorska zastava, za koju vojvoda pop Ilija Plamenac, ministar vojni, kaže: „Pomorski barjak sastoji se iz crveno plavetno bijeloga tri polja, koji je opšteslovenski barjak“. Ovako utvrđene državne zvanične zastave ostaće u upotrebi do kraja samostalne crnogorske države 1918. Njihov oblik i značenje dalje su potvrđene Ustavom iz 1905. godine. U njemu, član 39 propisuje da su crvena, plavetna i bijela, narodne boje, ali se ne kaže da postoji zastava sa ove tri boje u zvaničnoj upotrebi u zemlji.
Iz svega navedenoga vidimo da je jedina zvanična zastava u Crnoj Gori, koja ima utemeljenje u državotvornoj tradiciji upravo današnja zvanična zastava Crne Gore. Današnji ruski ekspanzionizam ponovo pokušava da nametne svoju simboliku.
Zato je borba za vlastite simbole i zastave dio većeg otpora prema utapanju u različite svjetove i omogućavanje sopstvenog samostalnog bivstvovanja. Trobojna zastava u svom simboličkom značenju nema nikakve veze sa Crnom Gorom niti predstavlja išta u crnogorskoj tradiciji. Njen izraz je porijeklom iz građanskih revolucija. Izvodeći svoju simboliku iz toga, trobojna zastava uzeta je kao simbol panslavizma.
