Skoro 800 miliona ljudi širom svijeta i dalje pati od gladi zbog ratnih sukoba, nepovoljnih vremenskih uslova i siromaštva, kazali su iz Instituta za javno zdravlje (IJZ), povodom Svjetskog dana hrane.
Iz IJZ su rekli da Organizacija za hranu i poljoprivredu (FAO) svake godine obilježava 16. oktobar – Svjetski dan hrane, dan kada je ta organizacija osnovana 1945. godine.
Navodi se da je ovogodišnji slogan Svjetskog dana hrane „Pravo na hranu, za bolji život i bolju budućnost: da niko ne bude gladan“.
“Hrana je osnovna ljudska potreba i pravo definisano Univerzalnom deklaracijom o ljudskim pravima”, rekli su iz IJZ.
Oni su naveli da je svakoj osobi na planeti potrebna kvalitetna hrana da bi napredovala i da su poljoprivredni sistemi koji obezbjeđuju hranu pod sve većim pritiskom da zadovolje potrebe rastuće populacije.
“Tokom 2022. godine 738,9 miliona ljudi se suočilo sa glađu, a preko 3,1 milijarde nije imalo pristup zdravoj hrani”, kaže se u saopštenju IJZ.
Oni su naveli da, iako je poljoprivredna proizvodnja napredovala kako bi obezbijedila dovoljne količine hrane zadovoljavajućeg kvaliteta, skoro 800 miliona ljudi širom svijeta i dalje pati od gladi zbog ratnih sukoba, nepovoljnih vremenskih uslova i siromaštva.
“Kada govorimo o pravu na hranu, govorimo o pravu na dostupnost dovoljnih količina zdrave hrane koja treba da obezbijedi osnovne energetske i nutritivne potrebe kako bi se zadovoljili osnovni principi pravilne ishrane, redovnosti obroka i raznovrsnosti, tj. namirnica iz svih grupa u dovoljnim količinama”, kaže se u saopštenju.
Iz IJZ su rekli da nepravilna ishrana u vidu preskakanja obroka tokom dana i unosa hrane visoke energetske i niske nutritivne vrijednosti osnova je brojnih hroničnih nezaraznih bolesti (prekomjerne tjelesne težine i gojaznosti, visokog krvnog pritiska, dijabetesa, raznih malignih bolesti).
“Osnovni principi pravilne ishrane su redovni obroci tokom dana, pravilan odabir namirnica koje koristimo u ishrani, način njihove pripreme, ali i količina određenih namirnica koje svakodnevno koristimo”, dodaje se u saopštenju IJZ.
Prema njihovim riječima, ključne činjenice izazovi su to što skoro četvrtina djece mlađe od pet godina je niže u odnosu na svoj uzrast, a sedam odsto djece ima nedovoljnu tjelesnu masu za svoj uzrast.
“Gotovo tri milijarde ljudi u svijetu ne može se hraniti po principima pravilne ishrane, a 2,6 milijardi žena i djece imaju nedostatak jednog ili više vitamina i minerala”, navodi se u saopštenju IJZ.
Kako su dodali među ključni činjenicama su i to što je oko 2,5 milijardi odraslih i 37 miliona djece mlađe od pet godina gojazno i to što je jedan od glavnih uzroka gladi u svijetu oružani sukobi.
Navodi se da je samo prošle godine 135 miliona ljudi u 20 zemalja svijeta gladovalo zbog ratnih sukoba.
Iz IJZ su naveli da su činjenice i izazovi i to što mali poljoprivredni proizvođači proizvode oko trećine ukupne količine proizvedene hrane, kao i to što se globalno, 13 odsto hrane pokvari tokom žetve i transporta, a čak 19 odsto hrane se baci u maloprodaji, ili od strane potrošača.
“Klimatske promjene značajno utiču na poljoprivrednu proizvodnju, a posebno nepovoljno utiču na male poljoprivredne proizvođače u seoskim domaćinstvima”, kaže se u saopštenju IJZ.
Oni su, govoreći o tome šta svako može učiniti, preporučili biranje sezonskih namirnica koje se uzgajaju u domaćem kraju kao i davanje prednosti sezonskom voću i povrću – u sezoni je jeftinije i kvalitetnije.
Iz IJZ preporučuju usvajanje zdravih navika.
“Primjenite principe pravilne ishrane: ne preskačite obroke, jedite raznovrsnu hranu i vodite računa o načinu pripreme hrane. Ohrabrite članove porodice, prijatelje i druge ljude u vašem okruženju da se pravilno hrane”, kaže se u saopštenju.
Iz IJZ su preporučili povećanje i podržavanje organske poljoprivrede, zaštititu usjeve od štetočina, obnovu ribarstvo i ekosisteme.
“Vodite računa o pravilima za bezbjednost hrane koju koristite. Održavajte higijenu. Obavezno pravilno operite ruke sapunom i vodom prije i tokom pripreme hrane. Pravilno operite ruke sapunom i toplom vodom nakon korištenja toaleta”, savjetuju iz IJZ.
Oni su savjetovali i pranje i dezinfikovanje radne površine i pribora koji se koristi za pripremu hrane, kao i zaštititu hranu od insekata i glodara.
Iz IJZ savjetuju i proučavanje deklaracije na pakovanjiu hrane.
“Deklaracija vam daje korisne informacije o proizvodu, njegovoj energetskoj vrijednosti, sadržaju ukupnih i zasićenih masti, sadržaju i vrsti ugljikohidrata, sadržaju proteina, vlaknima, količini soli, alergenima, aditivima i drugim sastojcima”, navodi se u saopštenju IJZ.
Oni su preproučili i podršku lokalnih proizvođača hrane.
“Birajte lokalno proizvedenu hranu i tako podržite male poljoprivredne proizvođače. Jedite sezonske proizvode – jagode i paradajz su ukusniji i hranljiviji tokom ljetnjih meseci, sezone u kojoj uspijevaju, iako se mogu jesti i tokom zime”, rekli su iz IJZ.
Oni su kazali da treba smanjiti bacanje hrane.
“Otpad od hrane nastaje kada se hrana, koja je još uvijek bezbjedna i prikladna za ljudsku konzumaciju, gubi ili odbacuje”, kaže se u saopštenju.
Do stvaranja otpada, kako se dodaje, može doći u različitim tačkama lanca snabdijevanja hranom poljoprivredne prakse, obrada i proizvodnje, distribucije i maloprodaje, ponašanje potrošača -kupovina više hrane nego što je potrebno.
Navodi se da do stvaranja otpada može dovesti i nepravilno skladištenje i zbunjenost oko izraza “najbolje upotrijebiti do” i “upotrijebiti do” često dovode do nastanka otpada od hrane u domaćinstvima.
Iz IJZ su rekli da svako može da planira obroke unaprijed i pripremi onoliko koliko može da pojede.
“Donirajte ostatke hrane narodnim kuhinjama ili ih koristite za pravljenje komposta”, kaže se u saopštenju.
IJZ, kako se navodi, ove godine obilježava Svjetski dan hrane skrećući pažnju na aktuelnu temu putem medija i društvenih mreža, kao i učestvujući na obilježavanju Dana hrane u predškolskim ustanovama.
