Muškarac optužen da je predstavljajući se kao policajac, ubio poslanicu iz redova Demokratske stranke i njenog supruga i ranio još dvije osobe juče se pojavio pred sudom u Minesoti, nakon napada koji je dodatno podstakao strahove od rasta politički motivisanog nasilja u Sjedinjenim Državama.
Napadač, Vans Belter, bio je posvećeni evanđelistički hrišćanin koji je putovao u Afriku kako bi govorio o svom vjerskom iskustvu i koji je, barem u jednoj propovjedi, izričito doveo u pitanje američki moral kada je riječ o seksualnoj orijentaciji, prema video zapisima i objavama na društvenim mrežama koje je pregledao CNN. Prema riječima njegovih prijatelja Belter je bio konzervativac koji se snažno protivio pravu na abortus, ali nikada nije javno izražavao neku posebnu ljutnju prema zvaničnicima na koje je pucao.
Belter, 57, uhapšen je u nedjelju veče u gradu Grin Ajl, u Minesoti, nakon najveće potjere u istoriji te države, saopštile su vlasti. Optužen je da je u subotu smrtno ranio Melisu Hortman, liderku Demokratske stranke u Predstavničkom domu Minesote, i njenog supruga Marka, u onome što je guverner Tim Volc okarakterisao kao “politički motivisano ubistvo”.
Belter je takođe optužen da je pucao i ranio još jednog demokratskog poslanika, državnog senatora Džona Hofmana, kao i njegovu suprugu Ivet, u njihovoj kući udaljenoj nekoliko kilometara.
Zvaničnici su saopštili da je nakon razmjene vatre s policijom ispred kuće jedne od žrtava i bjekstva, Belter u automobilu ostavio navodnu listu za odstrel sa desetinama imena, prenio je CNN. Prema navodima zvaničnika, među zapisima i spiskom imena nalazili su se istaknuti zakonodavci na državnom i saveznom nivou, predstavnici zajednice, zagovornici prava na abortus, kao i informacije o zdravstvenim ustanovama koje pružaju usluge prekida trudnoće.
“Nakon dvodnevne potrage i dvije besane noći, pripadnici snaga reda su uhapsili Vensa Beltera”, rekao je guverner Volc na konferenciji za novinare. “Postupci jednog čovjeka, nezamislivi postupci, promijenili su stanje u Minesoti. “U trenutku kada u ovoj zemlji svjedočimo izbijanju nasilja, to ne može postati norma. To ne može biti način na koji rješavamo političke razlike. Sada je vrijeme da se ponovo posvetimo temeljnim vrijednostima ove zemlje – i svako od nas može u tome učestvovati.”
Napad se dogodio usred najintenzivnijeg perioda političkog nasilja u SAD još od 1970-ih. Rojters je dokumentovao više od 300 slučajeva politički motivisanog nasilja od kada su pristalice predsjednika Donalda Trampa napale Kapitol SAD 6. januara 2021. godine.
Tramp je prošlog ljeta, kao republikanski predsjednički kandidat, preživio dva pokušaja atentata tokom izborne kampanje. U aprilu, napadač je zapalio zvaničnu rezidenciju guvernera Pensilvanije, Džoša Šapira, demokratskog političara.
Ipak, napad u blizini Mineapolisa izazvao je posebno snažan šok kod mnogih, jer se dogodio tokom nekoliko dana obilježenih protestima u Los Anđelesu, nasilnim udaljavanjem američkog senatora sa konferencije za štampu i rijetkom vojnom paradom u Vašingtonu.
Napad, prema pisanju Rojtersa, nije samo oštar podsjetnik na širenje političkog nasilja, već se dogodio u saveznoj državi koju mnogi, s pravom ili ne, smatraju utočištem građanske pristojnosti i dvostranačke saradnje, što se ogleda i u kulturnom stereotipu “Minnesota nice” (ljubazna Minesota).
Mada Minesota ima pretežno demokratsku orijentaciju na izborima na nivou cijele države, kontrola zakonodavnog tijela je ravnomerno podijeljena između stranaka, pa su zakonodavci prinuđeni na kompromis. I Hortman i Hofman bili su poznati po tome što su sarađivali sa kolegama iz suprotnih partija.
“Minesota ima jedinstvenu reputaciju, i mislim da je ona donekle zaslužena. Obično nismo, barem politički gledano, bili toliko ekstremni kao neka druga mjesta”, rekao je za Rojters Dejvid Han, bivši predsjednik Republikanske partije Minesote. “Ali mislim da se to promijenilo.”
Pojedini smatraju da su protesti za rasnu pravdu koji su uslijedili nakon ubistva Džordža Flojda 2020. godine, a koji su bili praćeni pljačkom i nasiljem, narušili svaku iluziju da je njihova savezna država imuna na prekomjernu političku polarizaciju. “Nasilje je sada i ovdje”, rekla je Kerolin Brajtbah (81) nakon nedjeljne mise. “Mislim da su ljudi previše fokusirani na svoje agende. Žele da stvari uzmu u svoje ruke i sami ih isprave”.
Lari Kraft, demokratski kolega Hortmanove iz Predstavničkog doma, rekao je da je primijetio kako se retorika posljednjih godina sve više zaoštrava.
“Kako i ne bi? Diskurs je svuda sve grublji i više partijski obojen”, rekao je Kraft za Rojters. “Ipak, mislim da u Minesoti prilično dobro uspijevamo da premostimo te razlike.
Predsjednički izbori 2024. dodatno su pojačali političke tenzije u Minesoti. Tadašnji kandidat Donald Tramp i njegovi saveznici oštro su napali guvernera Volca, koji je bio potpredsjednički kandidat uz Kamalu Haris, zbog podrške pravu na abortus i pravima LGBTQ+ populacije u toj saveznoj državi.
Harisova je pobijedila u državi sa 50,9% osvojenih glasova, dok je Tramp osvojio 46,7%. Ipak, Tramp je smanjio razliku u odnosu na 2020, što ukazuje na skretanje udesno. Posljednji republikanac koji je pobijedio u Minesoti bio je Ričard Nikson 1972. godine.
Tramp je osudio pucnjave u Minesoti, ali je u intervjuu za ABC njuz u nedjelju rekao da nije pozvao Volca, nazvavši ga pritom “užasnim guvernerom” koji je “krajnje nesposoban”.
Erin Kegel, demokratska poslanica u državnom Predstavničkom domu, osvrnula se na te komentare i rekla da Tramp podstiče političke podjele. “On je taj koji potpaljuje vatru”, rekla je Kegel, dodavši da je razočarana što njene republikanske kolege u Minesoti nisu “izašle u javnost i rekle da ovo nije u redu”.
Portparolka Bijele kuće, Ebi Džekson, optužila je demokrate da pokušavaju da iskoriste ovu “besmislenu tragediju” i da “okrive predsjednika Trampa, koji je preživio dva pokušaja atentata, i koji sada ujedinjuje zemlju i ponovo čini Ameriku bezbjednom”.
Kegel je ukazala na Melisu Hortman kao na političarku uzornog ponašanja, prisjećajući se kako je Hortman uslovljavala imenovanja na rukovodeće pozicije u odborima time da kandidat obeća da će biti ljubazan i pristojan prema republikanskim kolegama.
“To je nešto što je uvijek zastupala”, rekla je Kegel. “Čak i kada su se na sjednicama vodile debate o zaista polarizujućim temama, ona bi uvijek rekla: hajde da ne budemo ljuti i zli. Moramo naći način da o ovome raspravljamo civilizovano”.
