U početku su evropske diplomate izrazile oprezni optimizam kada je novoizabrani predsjednik SAD Donald Tramp imenovao senatora Floride Marka Rubija za državnog sekretara. Rubio, poznat kao zagovornik NATO-a i odlučan protivnik kineske i iranske agresije, dao je evropskim liderima tračak nade za kontinuitet američke podrške evropskoj bezbjednosti. Međutim, kako se ističe u analizi koju je objavio Politico, svako olakšanje brzo je nestalo kada je Tramp otkrio ostale članove svog kabineta, što je povećalo zabrinutost u vezi s budućim pravcem američke spoljne politike i njenim implikacijama za evropsku bezbjednost.
Trampova kasnija imenovanja – TV lice Pit Hegset za sekretara odbrane i bivša kongresmenka Talsi Gabard za direktora Nacionalne obavještajne službe – nagovještavaju nekonvencionalan pristup, ostavljajući evropske lidere nesigurnim u pogledu oslanjanja na svog tradicionalnog saveznika. Posebno je Gabardina kontroverzna prošlost i njena pro-ruska pozicija izazvala zabrinutost. Poznata po sastancima s ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom i sirijskim predsjednikom Bašarom al-Asadom, njena nominacija šokirala je evropsku diplomatsku zajednicu. Natali Loazo, bivša francuska ministarka za Evropu, izrazila je svoje nezadovoljstvo na X-u, nazvavši tu odluku „zastrašujućom“. Marija-Agnjes Štrak-Cimerman, predsjednica Podkomiteta Evropskog parlamenta za bezbjednost i odbranu, složila se s tim, navodeći da je „vrijeme evropskog uzdržavanja i nade da će nas SAD zaštititi prošlo“.
Evropski lideri su izrazili zabrinutost zbog Gabardine prošlosti, naročito njenih ranijih komentara koji sugerišu da bi Ukrajina trebalo da usvoji neutralnost – stav koji mnogi vide kao opasan i u skladu s ruskim interesima. „Kako postaje šef cijele američke obavještajne zajednice, ovo je svakako zabrinjavajući signal“, rekao je Marek Magjerovski, bivši poljski ambasador u Vašingtonu, tokom intervjua na poljskoj televiziji.
Rubijevo imenovanje je u početku izazvalo oprezni optimizam u diplomatskim krugovima širom Evrope, Ujedinjenog Kraljevstva i Izraela. Kao dugogodišnji zagovornik spoljne politike s iskustvom u vođenju odnosa s NATO-om i čvrstim stavom protiv Kine, Rubio se činio kao stabilizujuća snaga. Majk Volc, koga je Tramp imenovao za savjetnika za nacionalnu bezbjednost, takođe je bio dobrodošao kao iskusan i pouzdan. Analitičar spoljne politike Ulrih Špek opisao je početnu reakciju na Rubijeva i Volcova imenovanja kao „veliko olakšanje“.
Rubijevi već postojeći odnosi u Evropi dodatno su umirili neke lidere. Tom Tugenhat, konzervativni britanski poslanik s istorijom saradnje s Rubiom, pohvalio ga je kao „ozbiljnu ličnost“ s dugogodišnjom posvećenošću transatlantskim pitanjima. Rubijeva česta putovanja u Evropu i njegov stav prema Kini činili su ga prirodnim izborom za Trampovu administraciju. Pavel Fišer, češki senator i član Međuparlamentarnog saveza za Kinu (IPAC), primijetio je da Rubijevi oštri pogledi na Peking odgovaraju Trampovim prethodnim pozivima evropskim saveznicima da obuzdaju uticaj kineske tehnologije.
Međutim, Trampov nekonvencionalan i ponekad jednostran pristup međunarodnim savezima izazvao je zabrinutost u vezi s uticajem koji će Rubio i Volc zaista imati. „Nijesam siguran da li je moguće napraviti bilo kakvu razumnu prognozu o pravcu ove administracije na osnovu kadrovskih izbora“, rekao je jedan evropski diplomata. Iako je Rubio ublažio Trampov predlog da zemlje NATO-a koje ne ispunjavaju svoje finansijske obaveze mogu privući rusku agresiju, skeptičnost i dalje traje u pogledu toga da li on i Volc mogu efikasno ublažiti Trampove spoljnopolitičke sklonosti.
Rastu Zabrinutosti U vezi s Obavezama SAD prema NATO-u i Ukrajini
Uprkos relativno umirujućem prisustvu Rubia i Volca, evropski zvaničnici ostaju oprezni u pogledu potencijalne Trampove spoljne politike u drugom mandatu. Tokom prvog mandata, Trampova sklonost da zaobiđe članove kabineta u korist direktnog sporazumijevanja s autoritarnim liderima – poput Putina i kineskog predsjednika Sija Đinpinga – ostavila je evropske diplomate nesigurnim.
„Ono što je jasno jeste da neće biti protivteže Trampu”, primijetio je jedan diplomata, aludirajući na lojalnost koju bi Rubio i Volc mogli osjećati prema predsjedniku.
Rubio i Volc su nedavno prilagodili svoj stav o Ukrajini kako bi se više približili Trampovoj poziciji, naročito kada je Rubio glasao protiv značajnog paketa pomoći za Ukrajinu. S obzirom na Trampovo nepredvidivo ponašanje iz prošlosti, treći evropski diplomata upozorio je da bi Evropa možda morala da se pripremi da preuzme veću odgovornost za podršku Ukrajini. „Čak i ako ova dva gospodina [Rubio i Volc] zauzmu umjereniji pristup prema Ukrajini, to ne oslobađa EU obaveze da se pripremi za više“, izjavio je diplomata.
U Ukrajini, vladini zvaničnici su se uzdržali od javnih komentara, navodno kako bi izbjegli provociranje Trampa. Privatno, obavještajni zvaničnik umanjuje značaj Gabardinih ranijih izjava, ističući da će njena uloga prvenstveno podrazumijevati pružanje informacija, a ne oblikovanje politike. Ipak, određene zabrinutosti ostaju u vezi s njenim ličnim stavovima, za koje kritičari kažu da bi mogli zakomplikovati njene odgovornosti u nadgledanju obavještajnih podataka ključnih za odnose SAD-EU.
Rubijev dosje – svijetla tačka u nesigurnom kabinetu
Od svih Trampovih imenovanih za spoljnu politiku, Rubio je daleko najpoznatiji saveznicima Vašingtona, a njegovo iskustvo učinilo ga je umirujućom figurom među evropskim liderima. Rubio je radio na jačanju savezništava kroz ličnu diplomatiju, posjetivši Evropu dva puta posljednjih godina. Tugenhat i drugi Rubijevi saveznici u Evropi cijene njegovo iskustvo i njegov oštar stav prema Pekingu, kao što je pokazao kroz svoje liderstvo u IPAC-u.
Evropski analitičari predviđaju da će Rubio i Volc vršiti pritisak za povećanje evropske odbrane, zadržavajući čvrstu posvećenost NATO-u. Iako je Rubio ublažio Trampove komentare o NATO-u, analitičari smatraju da je malo vjerovatno da će podržati bilo kakav dogovor koji bi Putinu omogućio simboličnu ili stratešku pobjedu nad Ukrajinom. Špek je primijetio da, iako Rubijevo prisustvo možda neće umanjiti sve brige, ono sugeriše da SAD možda neće potpuno napustiti Ukrajinu.
Kao znak američke posvećenosti, Volc je nedavno u objavi na društvenim mrežama uvjerio saveznike, navodeći: „Amerika će držati svoje saveznike blizu“ i „neće se plašiti da se suprotstavi našim protivnicima“.
Nominacija Gabard – oblak nad perspektivom bezbjednosti Evrope
Gabardino imenovanje za direktora Nacionalne obavještajne službe izazvalo je značajnu zabrinutost među evropskim liderima. Fransoa Esbur, viši savjetnik za Evropu u Međunarodnom institutu za strateške studije, nazvao je izbor „ozbiljno lošim“. On je izrazio nadu, premda uzdržanu, da bi Senat mogao blokirati potvrđivanje njenog mandata.
Neki analitičari, podsjećajući na Trampov prvi mandat, postavljaju pitanje da li bi figure poput Rubia ili Volca želele – ili bile sposobne – da obuzdaju Trampove ambicije. Istaknuti zvaničnici koji su prvobitno služili kao „odrasli u sobi“, poput bivšeg sekretara za odbranu Džima Matisa, smijenjeni su nakon neslaganja s Trampom. Slično tome, Džon Bolton, bivši Trampov savjetnik za nacionalnu bezbjednost, upozorio je prošlog mjeseca da bi Tramp mogao zauzeti još radikalnije spoljnopolitičke stavove tokom drugog mandata, uključujući potencijalno povlačenje iz NATO-a.
Dok se Evropa priprema za potencijalno „veoma teških nekoliko godina u transatlantskim odnosima“, Esburovo upozorenje naglašava sveprisutni strah među evropskim liderima da bi ovaj novi kabinet mogao fundamentalno preoblikovati savez SAD-EU, primoravajući Evropu da preuzme veću odgovornost za svoju bezbjednost u sve nesigurnijem svijetu.
