Piše: Vladimir Jovanović
Potrebno je znati šta kome pripada od crkvene imovine u Crnoj Gori. Ali ne samo u Crnoj Gori, i u drugim zemljama jugoistočne Evrope, na primjer u Grčkoj, ponekad je veoma teško dokazati vlasništvo – kazao je za „Deutsche Welle” (DW) dr Lazaros Miliopoulos, politikolog sa Univerziteta u Bonu i stručnjak za pitanja pravoslavlja.
„Crnogorska vlada ne tvrdi da je ona vlasnik, već želi prije svega da razjasni vlasničke odnose između države, Crnogorske crkve i Srpske crkve. To je uobičajeno kako u drugim državama jugoistočne Evrope u kojima deluju pravoslavne crkve, tako i na Zapadu”.
„Trenutno u Crnoj Gori postoje dvije pravoslavne crkve”, navodi DW. „S jedne strane je Mitropolija crnogorsko-primorska, koja je dio SPC s Patrijarhom u Beogradu. Ona je kanonski priznata. S druge strane je 1993. osnovana Crnogorska pravoslavna crkva (CPC). Ona, gledano iz perspektive kanonskoga prava, nije priznata kao autokefalna”.
„Faktička situacija danas je da CPC za sada vrši službu u nekoliko kapela na Cetinju i jednoj crkvi u Kotoru, ali polaže pravo na sve crkve i manastire na teritoriji Crne Gore koje su trenutno u vlasništvu SPC”.
„CPC u svojim stremljenjima”, piše DW, „poziva se na samostalnost i priznatu autokefaliju Crnogorske crkve koja je uspostavljena za vrijeme Osmanskoga carstva, u 18. vijeku, ali je ponovo izgubljena nakon osnivanja Kraljevine Jugoslavije 1918. Tada je ta Crkva pripojena Srpskoj pravoslavnoj crkvi, kao Mitropolija unutar nje. I jedna i druga crkva smatraju se nasljednicama Crnogorske pravoslavne crkve i polažu pravo na dobra koje je ona pośedovala”.
U današnjem članku „Crkveni spor u Crnoj Gori” novinar DW-a Zoran Arbutina piše:
„Prema navodima vlade u Podgorici, nakon završetka Prvoga svjetskoga rata, kada je osnovana Kraljevina Jugoslavija, srpska vojska je silom okupirala Crnu Goru. Mnogi crnogorski opozicioni političari dijele ovo mišljenje”.
„Zbog toga je zaključeno: imovina Crkve je takođe ilegalno predata Srpskoj patrijaršiji”.
„Situacija je potpuno drugačija iz perspektive SPC”, objašnjava DW. Citira se Grigorije Durić, srpski episkop iz Njemačke, koji tvrdi da su crkve i manastiri „pripadali Crnogorskoj crkvi do 1918. godine – u to vrijeme su u skladu sa pravoslavnom jurisdikcijom prenijeti na SPC”.
„Političke promjene tokom istorije nemaju značenje za Crkvu”, rekao je Durić.
Prema mišljenju Lazarosa Miliopoulosa, „pri utvrđivanju vlasništva pred međunarodnim institucijama, prije svega pred Evropskim sudom pravde u Luksemburgu, ‘ključnu ulogu će igrati odgovor na pitanje, da li je u periodu između 1918. i 1920, u vrijeme osnivanja Kraljevine Jugoslavije, prijenos vlasništva Crnogorske autokefalne Mitropolije Srpskoj pravoslavnoj crkvi uslijedio dobrovoljno ili uz prijetnju sile odnosno ucjenama’”.
„Postoje dokumenta koja potvrđuju da je Mitropolit protestovao protiv prijenosa vlasništva, ali postoje i dokumenti iz kojih proizilazi suprotno“.
Miliopoulos dodaje da će „razjašnjavanje tog pitanja biti veoma dugotrajan proces”.
IZVOR: ANTENAM
