U drugoj polovini naredne godine EKIP će raspisati konkurs za dodjelu slobodnih radio-frekvencija, što obuhvata i implementaciju 5G mobilnih mreza, navodi se u planu za narednu godinu koji je ušao u skupštinsku proceduru.
– Očekuje se da će za implementaciju MFCN sistema, uključujući i 5G mobilne mreže, do sredine 2022. biti raspoloživi i svi resursi iz opsega 694-790 MHz i 3400-3800 MHz, kao i 1 GHz spektra i iz 24,25-27,5 GHz (blok 26,5-27,5 GHz). Kako se navedena tri opsega smatraju pogodnim za inicijalnu primjenu 5G mobilnih mreža, Agencija namjerava da resurse iz ovih opsega stavi na raspolaganje mobilnim operatorima kad se stvore uslovi za njihovo nesmetano korišćenje za ove primjene – navodi se, između ostalog, u planu EKIP-a za narednu godinu.
U dokumentu se podsjeća da i laičku i stručnu javnost zaokuplja takozvano EM zračenje i uticaj na životnu sredinu i zdravlje ljudi.
Izrada smjernica
EKIP zato planira da tokom 2021. obezbijedi izradu stručno naučnog dokumenta koji će pružiti smjernice za procjenu u kojim scenarijima je instalacija 5G baznih stanica moguća bez detaljnih analiza, a u kojim je potrebno sprovesti detaljne analize i na koji način. Taj dokument treba da da odgovor i u kojim situacijama nije moguća instalacija 5G bazne stanice na planiranoj lokaciji.
Neophodno je, ocijenili su iz EKIP-a, osigurati da se 5G bazne stanice implementiraju isključivo na način koji podrazumijeva da na mjestiina gdje se ljudi mogu naći u dužem vremenskom periodu parametri EM polja neće preći maksimalno dozvoljene granice.
Buduće 5G mobilne mreže, u poređenju sa konceptom planiranja i implementacije mreža prethodnih generacija, kako pojašnjavaju iz EKIP-a, zahtijevaće znatno gušću prostornu distribuciju baznih stanica, uključujući i njihovu instalaciju unutar objekata gdje ljudi borave, kao i u nekim scenarijima potpuno drugačiji način korišćenja mreže kao što su veliki broj povezanih uređaja u neposrednom životnom i radnom okruženju, mrežni interfejsi koji se nose uz ili se implantiraju u ljudsko tijelo…
– Takođe, za realizaciju 5G mobilnih mreža planirano je korišćenje frekvencijskih opsega koji su identični ili bliski opsezima koje koriste postojeće mreže (u početku 700 MHz i 3,5 GHz, a u budućnosti i opsezi koje trenutno koriste postojeće mreže), ali i opsega milimetarskih talasa (u početku samo 26 GHz, a u budućnosti i 40 GHz i 66 GHz), koji se po prvi put koriste za ove primjene. Kada se tome doda potreba paralelnog rada 2G, 3G, 4G i 5G mreža, barem u početnoj fazi primjene 5G mreža, kao i određene karakteristike 5G tehnologije koje do sada nijesu bile prisutne (masivni MIMO sistemi, beamforming…), modelovanje očekivane distribucije jačine električnog polja u okolini multiband multitechnology baznih stanica i procjena saglasnosti sa uslovima koji se tiču granica izlaganja EM poljima postaje veoma kompleksan i izazovan zadatak – ocijenili su iz EKIP-a.
Oni su naveli da jedini pouzdan način provjere saglasnosti sa ovim uslovima jesu mjerenja ekvivalentne jačine električnog polja koja odgovara kumulativnom efektu zračenja koji potiče od više izvora, a koji Agenciji nije na raspolaganju u postupku autorizacije baznih stanica.
Međunarodne preporuke
Iz Agencije podsjećaju da su se uticajem EM zračenja bavila i bave i međunarodna tijela, prije svih IGNIRP (International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection) i Savjet Evropske unije. Oni su usvojili preporuke za otklanjanje štetnih efekata EM zračenja na životnu sredinu i zdravlje ljudi. Tridesetogodišnje iskustvo, kako dodaju, u korišćenju mobilnih komunikacionih mreža, od analognih celularnih sistema, preko GSM i UMTS, do LTE tehnologije, potvrđuje efikasnost propisanih mjera – navedeno je u dokumentu.
U Crnoj Gori su, kako podsjećaju, granice dozvoljenog izlaganja visokofrekvencijskim elektromagnetnim poljima, gdje spada i zračenje baznih stanica mobilnih mreža, za opštu javnu izloženost propisane u skladu sa međunarodnim preporukama.
– Za područja povećane osjetljivosti (javne, stambene i poslovne zgrade u kojima borave ljudi: škole, predškolske ustanove, porodilišta, bolnice, turistički objekti i dječa igrališta) duplo strožije od onih koje su preporučene na globalnom nivou. Zato će prethodno biti sačinjen stručni dokument koji će Agenciji pružiti smjernice – precizira se u dokumentu. M.P.M.
