Privredna komora Crne Gore (PKCG) izrazila je ozbiljnu zabrinutost zbog najnovije „Odluke o privremenim mjerama za ograničavanje cijena proizvoda od posebnog značaja za život i zdravlje ljudi i listi proizvoda“, koja je usvojena bez prethodnog savjetovanja sa privredom. Odluka je PKCG dostavljena na mejl 27. avgusta u 15:30, svega 24 sata prije sjednice Vlade na kojoj je usvojena.
„Ovakva ili slična rješenja bila bi kvalitetnija kada bi se akcije koordinirale sa privredom“, navode u saopštenju PKCG, uz ocjenu da se deflacija ne može postići na ovakav način i da ovakve politike mogu naškoditi ne samo trgovcima, već i privrednicima u čitavom lancu snabdijevanja. Kako se navodi u saopštenju, „reagovanje na posljedice, umjesto na uzrok, može proizvesti samo kratkoročne efekte“.
U prilog ovoj tvrdnji, PKCG je proslijedila analizu koju je izradio tim profesora sa Ekonomskog fakulteta u Podgorici. Analiza, koja se bavi „cijenama i poslovanjem trgovinskih preduzeća u Crnoj Gori – sektor prehrambenih proizvoda i bezalkoholnih pića“, pokazuje da rast cijena nije rezultat iracionalnog ponašanja privrede, već faktora na koje privreda ne utiče.
Sektor trgovine, kako ističe PKCG, ima ključnu ulogu u crnogorskoj ekonomiji. U 2022. godini, sektor trgovine je učestvovao sa 14,4% u bruto dodatoj vrijednosti, dok sa direktnim i indirektnim efektima doprinosi više od 20% BDP-a. „Ovi podaci ukazuju na značaj koji sektor trgovine ima za ekonomiju Crne Gore“, navodi se u saopštenju.
U analizi se naglašava da ograničenje cijena može imati značajne posledice za sektor trgovine i za cijelu ekonomiju.
„Uslovi visokog učešća uvoznih proizvoda u unutrašnjem prometu čine domaće cijene veoma osjetljivim na fluktuacije uvoza“, ističe se u studiji.
Među ključnim zaključcima analize su:
– Rast cijena: U 2023. godini, rast zarada u sektoru trgovine je značajno nadmašio rast produktivnosti, što je doprinelo rastu cijena prehrambenih proizvoda od 31,17%.
„Kad zarade rastu brže od produktivnosti, rast cijena je neizbežan“, objašnjava se u analizi.
– Uticaj potrošnje: Rast lične potrošnje domaćinstava sa 71,3% BDP-a (2019) na 74,6% BDP-a (2022) također je doprineo rastu tražnje i cijena.
– Trgovačke marže: U poređenju sa regionom, prosječna stopa bruto marže u Crnoj Gori u 2023. godini iznosila je 17,9%, što je niže od zemalja kao što su Srbija, Hrvatska i Njemačka.
Analiza upozorava da bi ograničavanje marži moglo imati negativne posljedice, posebno za mikro preduzeća.
„Ograničavanje marži bi moglo negativno uticati na poslovanje preduzeća, a najviše u sektoru mikro preduzeća“, napominje se u studiji.
Prema analizi, moguće posljedice ograničenja cijena uključuju smanjenje obima poslovanja trgovaca, rast nezaposlenosti i pad BDP-a.
„Najpesimističniji scenario je da bi, zbog smanjenja ekonomskog motiva, određeni broj trgovačkih preduzeća mogao da smanji obim poslovanja ili prestane sa radom, što bi izazvalo rast nezaposlenosti i pad BDP-a“, zaključuje se u analizi.
