Piše: Vladimir Jovanović
Glasanje za crnogorski Zakon o slobodi vjeroispovijesti dio je obnove državne nezavisnosti, koja je prekinuta nakon srpske okupacije 1918. i formiranja državnoga i pravnoga okvira nove države nakon propasti i posljednje jugoslovenske formacije 2006. godine – piše bugarski portal „Десант”.
U članku „ Srbija se vraća nacionalističkim stavovima” se navodi:
„S obzirom da je u hrišćanskoj zemlji religija ključni faktor nacionalnoga identiteta, obnova crnogorske državnosti ne može se nastaviti bez obnove crnogorske crkvene samostalnosti. Zakon garantuje pravo svih religija priznatih Ustavom i ukida stari zakon o religijama od prije više decenija.
Stavljen je takođe van snage dekret iz 1920. Aleksandra Karađorđevića kojim je zaustavljena aktivnost autokefalne Crnogorske crkve [автокефалната черногорска църква]. Novi zakon je izrađen u saradnji sa Venecijanskom komisijom i uzima u obzir moderne evropske standarde u ovoj oblasti”-
„Međutim, ovo je izazvalo burne reakcije Srpske pravoslavne crkve (SPC), a podupirala ih je država Srbija”, piše”, piše Ivan Nikolov.
„Tvrdi se da će crkvena imovina SPC biti oduzeta i ograničeno pravo na vjeru Srba u Crnoj Gori. Problem je što se umjesto osporavanja odredbi zakona pred Ustavnim sudom Crne Gore ili Evropskim sudom za ljudska prava, SPC unaprijed odbija da se registruje pod uslovima predviđenim crnogorskim zakonom i u granicama međunarodno priznate države Crne Gore.
Ovo Crna Gora doživljava kao osporavanje svoje nezavisnosti, a u Srbiji je stvorilo politički teren za trku u rodoljublju i patriotizmu. Scenario asocira na događaje iz 1990-ih. Snažan patriotski patos, balvani na putu, medijski napadi, marširanje sa moštima i mitingzi, ritualno paljenje crnogorske zastave i fizički sukobi u crnogorskome parlamentu. Samo odbrana NATO-a obeshrabruje ekstremne nacionaliste od pribjegavanja radikalnijim sredstvima”, objavluje „Десант”.
„Broj protesta koje organizuje SPC pokazuje da je i dalje vodeća ne samo vjerska, već i politička i ideološka organizacija izgrađena na temeljima tzv. svetosavskoga nacionalizama koji je 1930-ih razvio vladika Nikolaj Velimirović. Krajnja desnica u Srbiji želi da optuži Aleksandra Vučića da je izdao srpske nacionalne interese i, s obzirom na opasnosti po njegov rejting, on se ubrzano vraća svojim radikalnim korijenima iz 1990-ih. Srpska javnost ujedinila se za samo nekoliko dana oko dešavanja u Crnoj Gori, a ministar vanjskih poslova Ivica Dačić nagovijestio je da Crnogorcima u Srbiji treba da budu preispitana srpska državljanstva!”
U nastavku, „Десант” piše:
„Srpski istoričari ‘kreativnom’ interpretacijom istorije Crnogorske pravoslavne crkve isključili su se iz ozbiljnih akademskih diskusija. Za njih je istorija književna i patriotska disciplina koja teži čisto političkim, a ne naučnim ciljevima.
Obnovljena crnogorska država našla je osnove za autokefalnost Crnogorske pravoslavne crkve u kalendaru Vaseljenske patrijaršije za 1766. godinu, ali i u tomosu iz 1922. vaseljenskoga patrijarha Meletija IV I Svetoga Sinoda u kojem se Crkva u Crnoj Gori naziva i Autokefalna pravoslavna Crnogorska crkva [Автокефална православна църква Черногорска].
To je obično samo formalna strana problema. Za Srbiju je najvažnije da se trudi da poremeti proces formiranja, kako se tvrdi, ‘hibridne crnogorske nacije’, zatim da spriječi Crnu Goru da se konsoliduje kao nezavisna i suverena država i vrati je u stari državni okvir.
Zadržavanje Crne Gore pod beogradskim okriljem siguran je način vraćanja stare ideje o Velikoj Srbiji. Stoga, od uspjeha Crnogoraca u održavanju državne i crkvene nezavisnosti zavisi ne samo sudbina srpske nacionalističke ideologije, već i mir i sigurnost Balkana i Evrope”.
